
Αλλεργία εξ επαφής: Η ύπουλη αλλεργία!
Τι είναι η Αλλεργική Δερματίτιδα εξ Επαφής;
Η Αλλεργική Δερματίτιδα εξ Επαφής είναι ένα κνησμώδες εξάνθημα, που προκαλείται από μια αλλεργική αντίδραση κατά την επαφή της πάσχουσας περιοχής του δέρματος με μια μικρομοριακή ουσία (αλλεργιογόνο), ικανή να εισέλθει στο δέρμα και να πυροδοτήσει τον αλλεργικό μηχανισμό αντίδρασης.
Μερικές ώρες μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο, η πάσχουσα περιοχή αρχίζει να φλεγμαίνει και εκδηλώνεται η κνησμώδης δερματίτιδα. Τα συμπτώματα διαρκούν αρκετές μέρες, παρότι το δέρμα δεν εκτίθεται πια στο αλλεργιογόνο. Συνήθως τα συμπτώματα περιορίζονται στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος, χωρίς να είναι απειλητικά για τη ζωή του ασθενούς.
Πώς αναπτύσσεται η Αλλεργία εξ Επαφής;
Στην εξ Επαφής Αλλεργία το αλλεργιογόνο έχει εξωτερική επαφή με το δέρμα και όχι εσωτερική επίδραση από βρώσιμες πηγές ή τρόφιμα. Η πρώτη επαφή δεν οδηγεί σε αλλεργία. Συχνά το άτομο έχει καταφέρει να ανεχθεί την αλλεργιογόνο ουσία για πολλά χρόνια χωρίς παρενέργειες. Στην πορεία του χρόνου, είτε λόγω παρατεταμένης δράσης, είτε λόγω κόπωσης των αμυντικών μηχανισμών, είτε λόγω τραυματισμού του δέρματος, το αλλεργιογόνο καταφέρνει να εισχωρήσει από την επιδερμίδα στο χώριο (βαθύτερο δέρμα) και να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό της λεγόμενης επιβρανομένου τύπου αλλεργίας. Επομένως δεν προκαλεί έκπληξη η όψιμη εκδήλωση αυτού του είδους της αλλεργίας.
Πόσο συχνή είναι η Αλλεργία εξ επαφής και πώς εκδηλώνεται;
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα της Αλλεργικής Δερματίτιδας εξ Επαφής περιλαμβάνουν:
- Το έκζεμα του καρπού από το μεταλικό μπρεσελέ του ρολογιού, υποδεικνύοντας αλλεργία σε νικέλιο και λοιπά μέταλλα.
- Το έκζεμα της κνήμης και του αστράγαλου μετά την χειρουργικών εμπλάστρων και γύψου π.χ. λόγω αλλεργίας εξ επαφής στο κολοφώνιο, μιας ουσίας στις κολλητικές επιφάνειες.
- Το έκζεμα των χεριών από λάτεξ γάντια.
- Το ερεθισμένο πρόσωπο με κνημσό και ερυθήμα λόγω Αλλεργίας εξ Επαφής σε συντηρητικά καλλυντικών π.χ. μεθυλοϊσοθειαζολινόνη και φορμαλδεΰδη.
Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες της Αλλεργικής Δερματίτιδας εξ Επαφής;
Οι ουσίες που προκαλούν συχνότερα Αλλεργική Δερματίτιδα είναι:
- Mέταλλα (νικέλιο, χρώμιο, κοβάλτιο)
- Eλαστικά
- Πλαστικά, κόλλες
- Συντηρητικά, αντιμικροβιακά
- Φάρμακα (νεομυκίνη, τοπικά αναισθητικά)
- Kαλλυντικά (αρώματα, συντηρητικά, έκδοχα)
- Bαφές (υφασμάτων, δέρματος, τριχών)
- Φυτά, ξυλεία
Στο καθημερινό περιβάλλον κάθε ατόμου υπάρχουν πολλά και ποικίλα υλικά ικανά να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα, όπως:
- Yλικά εργασίας (παράγωγα πετρελαίου, έλαια, διαλυτικά, χρώματα, τσιμέντο, ελαστικά, καουτσούκ, κόλλες, ρητίνες, ελαστικά γάντια χειρουργείου που χρησιμοποιούν κυρίως οι γιατροί κ.λπ.)
- Pούχα και αξεσουάρ (βαφές υφασμάτων, δερμάτινα ρούχα και αξεσουάρ, ελαστικά εξαρτήματα, εξαρτήματα από νικέλιο όπως κουμπιά, φερμουάρ, κοσμήματα κλπ.)
- Kαλλυντικά (βαφές μαλλιών, βερνίκια νυχιών, σκιές και μολύβια ματιών, αρώματα, συντηρητικά, λανολίνη, κ.λπ.)
- Yλικά οικιακής χρήσης (απορρυπαντικά, εντομοκτόνα, ελαστικά γάντια οικιακών εργασιών κ.λ.π.)
- Φυτά (χρυσάνθεμα, σέλινο, τουλίπες, νάρκισσοι, ασφόδελοι, πρίμουλα, αγράμπελη, κλ.π)
- Φάρμακα (πενικιλίνη, στρεπτομυκίνη, αντιισταμινικά, τοπικά αναισθητικά, νεομυκίνη, σουλφοναμίδες κ.λ.π.)
Πώς γίνεται η διάγνωση αυτής της αλλεργίας;
Είναι σημαντικό να ταυτοποιηθεί το αλλεργιογόνο στο οποίο έχετε την Αλλεργία εξ επαφής .Ο εύκολος και ασφαλής τρόπος να αναγνωρίσουμε ποια ή ποιες ουσίες προκαλούν τα συμπτώματα είναι οι ειδικές επιδερμιδικές δοκιμασίες (Patch Test). Ειδικά αυτοκόλλητα επιθέματα με την υπό εξέταση ουσία τοποθετούνται στην πλάτη του ασθενούς για 48 ώρες. Εν συνεχεία, αφαιρούνται και η ανάπτυξη τοπικής αντίδρασης στο εκάστοτε υπεύθυνο αλλεργιογόνο ελέγχεται από τον εξειδικευμένο Δερματολόγο.
Υπάρχουν στοχευμένες σειρές αλλεργιογόνων με τα συχνότερα αλλεργιογόνα ανά κατηγορία. Η σουηδική εταιρεία Chemothechnique πρωτοπόρα στην έρευνα και στην τεχνολογία παραγωγής αλλεργιογόνων προσφέρει μια γκάμα 33 βασικών σειρών, ώστε να διευκολύνεται η κλινική διερεύνηση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ευρωπαϊκή βασική σειρά, η σειρά συστατικών καλλυντικών, η σειρά συστατικών προϊόντων κομμωτηρίου, η σειρά συστατικών οδοντιατρικών ειδών για ασθενείες και οδοντιατρικό προσωπικό, η σειρά αρωμάτων κοκ.
Υπάρχουν προφυλαχτικά μέτρα τα οποία συστήνετε στην Αλλεργία εξ Επαφής;
Η καλύτερη προφύλαξη είναι η αποφυγή έκθεσης στην ταυτοποϊημένη αλλεργιογόνο ουσία. Με αυτό τον τρόπο ο πάσχοντας απαλλάσσατε οριστικά από τα ενοχλήματά του. Η Αλλεργία εξ επαφής δεν ανταποκρίνεται σε Αντισταμινικά χάπια, καθώς είναι επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργία και όχι άμεση όπως π.χ. η αλλεργική ρινίτιδα από γύρη.
Γενικότερα, θα μπορούσαμε να δώσουμε τις ακόλουθες συμβουλές στο γενικό πλυθησμό για την αποφυγή ανάπτυξης Αλλεργιών εξ Επαφής:
- Aποφυγή της επαφής με ερεθιστικές ουσίες (σαπούνια, απορρυπαντικά, διαλυτικά, μπογιές, γυαλιστικά παπουτσιών, πούδρες, σκόνες, λαχανικά, χυμοί φρούτων κ.λπ).
- Aν δεν είναι δυνατή η αποφυγή αυτών των ουσιών, συνιστάται η χρήση προστατευτικών γαντιών (και γενικότερα προστατευτικής ενδυμασίας). Tα καλύτερα είναι τα αδιάβροχα γάντια βυνιλίου, αφού υπάρχει η πιθανότητα να είναι κανείς αλλεργικός στο καουτσούκ/λάτεξ από το οποίο είναι κατασκευασμένα τα κοινά γάντια.
- Eίναι απαραίτητο να αποφύγετε τα συχνά πλυσίματα. Όλα τα σαπούνια αλλά και το νερό ερεθίζουν το δέρμα. Φροντίστε το νερό που θα χρησιμοποιήσετε να έχει μια μέση θερμοκρασία και το σαπούνι να είναι ουδέτερο.
- Bγάζετε πάντα τα δακτυλίδια σας, όταν ασχολείστε με εργασίες που σας φέρνουν σ’ επαφή με το νερό. Eρεθιστικές ουσίες συγκρατούνται κάτω απ’ αυτά, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η δερματίτιδα.
- Ξεπλένετε σχολαστικά τα ρούχα από τα υπολείμματα απορρυπαντικού.
- Xρησιμοποιήστε κατάλληλα σαπούνια, μαλακτικά και κρέμες φραγμού για την περιποίηση και την προστασία των χεριών σας, αφού συμβουλευτείτε τον/την δερματολόγο σας.
Έχετε εργασθεί χρόνια στη Σουηδία και στη Νορβηγία ως Δερματολόγος. Από την κλινική σας εμπειρία είναι πιο συχνές οι δερματικές αλλεργίες στις αναπτυγμένες χώρες σε σύγκριση με την Ελλάδα;
Στη Σουηδία η Περιβαλλοντική Δερματολογία, είναι ανεπτυγμένη σε όλες τις Δερματολογικές Κλινικές ως Ιατρική Εξειδίκευση της Δερματολογίας. Οι ασθενείς με συμπτώματα Δερματίτιδας αξιολογούνται βάσει ιστορικού και εφόσον προκύπτουν ενδείξεις Δερματίτιδας εξ Επαφής, εξετάζονται αρχικά με τη Βασική Σειρά Επιδερμικών Δοκιμασιών (Standard Serie Patch Test). Βάσει ιστορικού εφόσον χρειαστεί, ακολουθείται περαιτέρω διερεύνηση με πιο εξειδικευμένες σειρές αλλεργιογόνων.
Οι κλινικές μελέτες στις βιομηχανοποιημένες χώρες δείχνουν μια συχνότητα της τάξης του 6 με 14% στον γενικό πληθυσμό που προέβει σε εξέταση ρουτίνας με δερματικές δοκιμασίες (Patch Test). Τα ποσοστά αυτά αυξάνουν σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες υψηλού κινδύνου π.χ. κομμωτές σε συστατικά βαφών, βιομηχανικούς εργάτες σε μέταλλα και πλαστικά.
Στη χώρα μας δεν υπάρχει αντίστοιχη ενημέρωση και κουλτούρα διερεύνησης των εξ επαφής αλλεργιών. Επομένως είναι δύσκολο να προβούμε σε σύγκριση. Θεωρητικά ο επιπολασμός πρέπει να κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα, χρειάζονται όμως μεγάλες κλινικές μελέτες στο γενικό πληθυσμό για συγκρίσιμα αποτελέσματα.
Η Έφη Π.Μάρκου είναι Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος & τ.Επιμελήτρια του Ινστιτούτου Karolinska Σουηδίας. Εργάζεται στο Norsk Legesenter στο Όσλο, Νορβηγίας και ταυτόχρονα διατηρεί Ιατρείο στα Ιωάννινα (www.dermatologia.com.gr). Είναι υπεύθυνη Ιατρός της Chemothechnique στην Ελλάδα (www.photobiologylab.com , www.chemothechnique.com).

Before
